---

ประวัติและข้อมูลของจังหวัดพะเยา

กว๊านพะเยาแหล่งชีวิต ศักดิ์สิทธิ์พระเจ้าตนหลวง บวงสรวงพ่อขุนงำเมือง งามลือเลื่องดอยบุษราคัม

พะเยา หรือ เมืองภูกามยาว เป็นอาณาจักรเก่าแก่เมืองหนึ่งของล้านนาไทย “ภูกามยาว” หรือ พยาว แปลว่าหมู่บ้านดอยยาว ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. ๑๖๓๘ โดยพ่อขุนศรีจอมธรรม กษัตริย์ราชวงศ์ลัวะจังคราชหิรัญนครเงินยางเชียงแสน และเจริญรุ่งเรืองสูงสุดในสมัยพ่อขุนงำเมือง ต่อมามีการเปลี่ยนแปลงการปกครองตามอิทธิพลของอาณาจักรต่างๆ ที่ผลัดกันมีอำนาจในแถบนี้ จนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พยาวเปลี่ยนชื่อเป็นพะเยา และรวมอยู่กับจังหวัดเชียงราย และในวันที่ ๒๘ สิงหาคม ๒๕๒๐ ได้รับการจัดตั้งขึ้นเป็นจังหวัดที่ ๗๒ ของประเทศไทย
พะเยาเป็นเหมือนเมืองผ่านที่นักท่องเที่ยวมักมองข้ามและเลยไปเที่ยว จังหวัดเชียงรายเสียมากกว่า แต่พะเยาก็เป็นจังหวัดที่มีแหล่งท่องเที่ยวสวยงามและมีชื่อหลายแห่ง โดยเฉพาะป่าเขาพนาไพรที่ยังคงสมบูรณ์ ดูร่มรื่นด้วยต้นไม้ใหญ่ที่ยังเต็มพื้นที่ของจังหวัด ถึงแม้ในอดีตจะเคยมีการตัดต้นไม้เป็นจำนวนมาก แต่เวลาที่ล่วงเลยไปทำให้ป่ากลับมาค่อย ๆ สมบูรณ์ มีกว๊านพะเยาที่ดูพระอาทิตย์ตกยามเย็นได้สวย มีผลไม้ที่ขึ้นชื่อและมีรสหวานไม่แพ้ที่ไหน ๆ คือ ลิ้นจี่ซึ่งจะออกผลมากในเดือนพฤษภาคม มีเครื่องจักสานผักตบชวาฝีมือดี รูปทรงทันสมัยผลิตที่บ้านสันม่วง พร้อมกับมีอุทยานแห่งชาติหลายแห่งที่มีความหลากหลายของแหล่งท่องเที่ยวให้ นักท่องเที่ยวได้เดินทางมาสัมผัส เช่น อุทยานแห่งชาติดอยภูนาง ที่มีนกยูงมากที่สุดในภาคเหนือ อุทยานแห่งชาติภูซาง มีน้ำตกน้ำอุ่น ๓๓ องศาเซลเซียส
พะเยามีเนื้อที่ประมาณ ๖,๓๕๓ ตารางกิโลเมตร แบ่งการปกครองออกเป็น ๗ อำเภอ ๒ กิ่งอำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองพะเยา อำเภอจุน อำเภอเชียงคำ อำเภอเชียงม่วน อำเภอดอกคำใต้ อำเภอแม่ใจ อำเภอปง กิ่งอำเภอภูซาง และกิ่งอำเภอภูกามยาว อาณาเขต ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอพาน อำเภอป่าแดด และอำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภองาว จังหวัดลำปาง และอำเภอสอง จังหวัดแพร่ ทิศตะวันออก ติดต่อกับแขวงไชยบุรี สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว และ อำเภอบ้านหลวง อำเภอท่าวังผา อำเภอสองแคว และอำเภอเมืองน่าน ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอวังเหนือ จังหวัดลำปาง และอำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัด เชียงราย